Integracja sensoryczna nadal pozostaje czymś abstrakcyjnym. Niby traktuje o zmysłach, ale tak do końca to nie wiadomo o co chodzi. Źródła podają, że integracja sensoryczna to sposób odbierania, przetwarzania i odpowiadania układu nerwowego na sensoryczne bodźce wewnętrzne i zewnętrzne. No więc podążając tą drogą – jak to się dzieje, że niektóre bodźce przetwarzamy prawidłowo, a drugie już nie? Jak mózg wybiera odpowiedź na bodźce do nas docierające? Dlaczego nie odebrał ich inaczej i inaczej na nie nie odpowiedział?
O integracji sensorycznej i zaburzeniach przetwarzania sensorycznego już pisałam i możesz śmiało wrócić do tego artykułu. Tam pojawiły się informacje dość ogólne o tym, co może Ciebie jako rodzica niepokoić w rozwoju Twojego dziecka. Dziś bardziej skupimy się na nadwrażliwości dotykowej, bo to jest jedna z najczęstszych trudności dzieciaków pojawiających się w moim gabinecie.
3 BAZY!
Dotyk, przedsionek, propriocepcja – do 3 kluczowe zmysły dla rozwoju każdego człowieka. To tzw, triada sensoryczna oraz baza do rozwoju i prawidłowego funkcjonowania reszty zmysłów. Tych zmysłów troszkę mamy, bo oprócz trzech wyżej wymienionych człowiek rozwinął jeszcze zmysł: wzroku, słuchu, smaku, węchu i interocepcji. Wróćmy do dotyku….
DOTYK
Na skórze każdego człowieka znajduje się cała masa różnych receptorów, których zadaniem jest odbieranie bodźców pochodzących z dotyku, faktury, gorąca, zimna i ruchu włosków na skórze. Układ dotykowy pełni wiele funkcji. Przede wszystkim ochrania nasz organizm, dokonuje percepcji bodźców dotykowych, rozwija i poprawia świadomość ciała oraz planowanie motoryczne. Oprócz tego wpływa również na stabilność emocjonalną oraz funkcjonowanie społeczne. Ciekawe prawda? Co więcej system dotykowy człowieka jest pierwszym układem sensorycznym, który rozwija się już w łonie matki. Jeśli znajomy Ci jest mój artykuł o kangurowaniu niemowląt to na pewno pamiętasz jak w poszczególnych tygodniach życia płodowego rozwija się dotyk. Jeśli nie, możesz sobie do niego wrócić!
Warto dodać, że dotyk jest również w stanie funkcjonować bez udziału wzroku i słuchu. W związku z tym udowodniono, że jeśli ciało człowieka nie jest stymulowane dotykiem w wystarczającym stopniu to układ nerwowy bywa „niezrównoważony”.
NADWRAŻLIWOŚĆ – a co to?
To rodzaj zaburzenia modulacji sensorycznej. Osoba posiadająca takie zaburzenie modulacji sensorycznej często przesadnie reaguje na pewne bodźce sensoryczne. Może to wywoływać reakcje obronne i wycofywanie się czemu często towarzyszą negatywne emocje oraz aktywacja układu współczulnego. Każda nadwrażliwość sensoryczna nie występuje jako samodzielny problem i raczej spodziewamy się jej współwystępowania z zaburzeniami innych systemów sensorycznych.
Jak to jest w przypadku nadwrażliwości systemu dotykowego?
Każdy z nas może dwojako zareagować na dany bodziec dotykowy: obronnie oraz różnicująco. Obronnie to na przykład reakcja na poparzenie czy ukąszenie owada – gwałtowanie zabierasz rękę od źródła. Różnicująco, czyli potrafisz odróżnić jaką monetę masz w kieszeni lub gdy chcesz dotknąć jakiś materiał i sprawdzić czy to akryl czy wełna. I tak dziecko z obronnością dotykową wykazuje zbyt dużą aktywność trybu obronnego nad różnicującym i w niewłaściwy sposób reaguje na dany bodziec dotykowy. Warto tutaj wspomnieć, że istnieje coś takiego jak próg pobudliwości sensorycznej. W przypadku osoby z nadwrażliwością dotykową próg ten jest obniżony. Oznacza to tyle, że w przypadku działania bardzo niewielkiej ilości bodźców dotykowych pobudzamy ten układ, który u osoby z prawidłową modulacją sensoryczną nie zostałby pobudzony. Trochę zagmatwane, ale do zrozumienia ? Przeczytaj jeszcze raz ?
Co czuje dziecko?
Nadwrażliwość dotykowa sprawia, że dziecko ciągle doświadcza pewnego dyskomfortu. Ciągła myśl o tym sprawia, że nie może skupić się na niczym innym. Obronność dotykowa może mieć różne nasilenie i objawiać się od niewielkiego dyskomfortu do ogromnego lęku. Wpływa to niekorzystnie na koncentrację dziecka, proces uczenia się oraz emocjonalność.
Jakie zachowania dziecka powinny niepokoić rodzica?
LUB
Jak nadwrażliwość dotykowa może się objawiać?
- GŁOWA – nie lubi czesania, mycia, czesania włosów.
- STREFA ORALNA – nie lubi mycia zębów, denerwuje się podczas mycia twarzy, nie lubi mieć brudnej buzi nie lubi mycia twarzy; wykazuje pewną wybiórczość pokarmową – jada tylko pewne grupy pokarmów i/lub nie toleruje pewnych konsystencji pokarmów.
- RĘCE – denerwuje się gdy ma brudne ręce, potrzebuje pilnie je umyć, nie lubi obcinana paznokci, unika brudzących zabaw, np. zabawy w mące, malowania farbami dłońmi.
- STOPY – nie lubi chodzić po piasku, trawie, nie lubi nosić skarpetek, często lub dłużej niż rówieśnicy chodzi na palcach.
- W ŻYCIU SPOŁECZNYM – osoby z nadwrażliwością dotykową częściej będą unikać dużych skupisk ludzi, są ostrożne w przytulaniu się i witaniu z osobami trzecimi; wolą same zainicjować przywitanie niż być zaskoczonymi.
- W ŻYCIU CODZIENNYM – osoby z nadwrażliwością dotykową nie tolerują pewnych części garderoby, np. obcisłych golfów, sztywnych spodni jeansowych lub przylegających do ciała legginsów. Zdarzają się dzieciaki, które w związku z nadwrażliwością dotykową akceptują tylko jedną koszulkę ze swojej szafy oraz jeden rodzaj spodni i tylko to zakładają. Bywają też dzieci, które w związku ze swoją trudnością sensoryczną odrzucają bieliznę oraz skarpetki i zwyczajnie jej nie noszą bez względu na warunki pogodowe.
Należy pamiętać, że bodźce sensoryczne dozowane samemu sobie są inaczej dobierane przez układ nerwowy niż te, które ktoś nam dostarcza. CZYLI! Osoba z nadwrażliwością dotykową zaakceptuje i będzie tolerować masaż różnymi fakturami jeśli wykona go sobie samodzielnie (np. masuje sobie dłonie). Z kolei jeśli tę samą czynność będzie wykonywała osoba trzecia jest to dla niej nie bardzo duży dyskomfort.
Kiedy warto udać się do specjalisty?
Wtedy gdy obserwujesz u swojego dziecka podobne zachowania. Oczywiście nie twierdzę, że zdiagnozowane zostaną na 100% zaburzenia przetwarzania sensorycznego, ale oczywiście mogą. Warto spać spokojnie i rozwiać wszelkie wątpliwości.
W ramach wyjaśnień: kim jest terapeuta integracji sensorycznej?
W Polsce terapeutą integracji sensorycznej może zostać:
– fizjoterapeuta,
– psycholog,
– logopeda,
– terapeuta zajęciowy,
– pedagog.
Za granicą tylko fizjoterapeuta i terapeuta zajęciowy.
Przy czym każdy z tych specjalistów ma swój wypracowany i udokumentowany zawód podstawowy – wyżej wymieniony. Nie ma zawodu terapeuty integracji sensorycznej. Z mojego doświadczenia wiem, każdy ze specjalistów inaczej patrzy na dziecko z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. Logopeda spojrzy inaczej, a ja jako fizjoterapeuta jeszcze inaczej.
Nie chcesz przegapić nowych artykułów na blogu? Kliknij TUTAJ i sprawdź szczegóły. Dzięki temu będziesz na bieżąco z każdą nową treścią na blogu.
CIEKAWOSTKI
Czy wiesz, że włosy są najbardziej wrażliwymi receptorami bodźców czuciowych. Oznacza to, że owłosione części ciała są znacznie bardziej czułe na delikatny dotyk niż te bezwłose.